Pierwszy post postanowiłam poświęcić tematyce z dziedziny spadków, budzącej niejednokrotnie wiele emocji – zachowku.
Wielu z Was słyszało zapewne, że niezależnie od tego, kogo dana osoba powoła do dziedziczenia w testamencie, rodzina może domagać się części spadku. Tym też, w dużym skrócie i w dużym uproszczeniu, jest zachowek.
O co więc w tym chodzi ? Po śmierci spadkodawcy określonego osoby, tj. jego zstępni (dzieci, wnuki oraz kolejne pokolenia), małżonek oraz rodzice, będą mogli domagać się zapłaty zachowku od przede wszystkim spadkobierców, w dalszej kolejności zaś zapisobierców windykacyjnych, obdarowanych oraz, co jest nowością wprowadzoną w maju 2023 roku, fundacji rodzinnych. Wielkość zachowku wynosi, w zależności od okoliczności, 1/2 bądź 2/3 potencjalnego udziału spadkowego, czyli tego, co uprawniony dziedziczyłby, gdyby nie sporządzony testament (bądź inna okoliczność, z powodu której swojego udziału nie otrzymał). Katalog podmiotów, które mogą wystąpić z roszczeniem o zapłatę zachowku, jest zamknięty. Nie jest więc tak, że tej zapłaty może żądać każdy spadkobierca bądź osoba, która z jakiegokolwiek powodu swojego udziału w majątku spadkodawcy nie otrzymała.
Z punktu widzenia spadkobiercy – jeżeli osoba, która byłaby lub jest w stosunku do nas spadkodawcą umiera (i należy, znowu z naszego punktu widzenia, do jednej z trzech wskazanych powyżej kategorii osób), a po jej śmierci my nie otrzymaliśmy niczego z tytułu czy to dziedziczenia, czy to darowizny bądź zapisów, to bardzo możliwe, że przysługuje nam roszczenie o zapłatę zachowku. Należy wówczas zebrać informację o majątku spadkodawcy, w tym o zawartych za jego życia umowach darowizny i porównać wielkość tego, co otrzymaliśmy (również w drodze darowizny) z wielkością tego majątku. W przypadku widocznej dysproporcji możemy zastanowić się nad roszczeniami o zapłatę zachowku.
Z punktu widzenia spadkodawcy – jeżeli chcemy, z jakiegokolwiek powodu, uchronić w możliwie największym stopniu osobę, którą chcemy czy to obdarować, czy też powołać do dziedziczenia, przed roszczeniem o zapłatę zachowku, to istnieją sposoby, aby taką ochronę zapewnić pod pewnymi warunkami. Jednym z takich sposobów jest zawarcie umowy pomiędzy przyszłymi: spadkodawcą a spadkobiercą o zrzeczenie się dziedziczenia czy też, co jest możliwe od maja 2023 r., zrzeczenie się prawa do zachowku w całości lub w części.